Terug naar de homepage van de Van Gogh Galerij

De Schilderijen

Eerste Stapjes (naar Millet)

Olieverf op doek
72.4 x 91.2 cm.
Saint-Rémy: Januari, 1890
F 668, JH 1883

New York: The Metropolitan Museum of Art

Ongetwijfeld een van de belangrijkste invloeden op Vincent van Gogh was de Franse schilder Jean-François Millet (1814-1875). Van Gogh schreef al in 1873 aan zijn broer Theo over zijn bewondering voor Millet’s werk.

Nadat Van Gogh zich in 1889 vrijwillig had laten opnemen in het Saint Paul-de-Mausole gesticht in Saint-Rémy, Frankrijk, ging hij afhankelijk van zijn lichamelijk of geestelijke gezondheidstoestand op ongeregelde tijden door met werken. Eind 1889 richtte Van Gogh zijn aandacht op kopieën van verschillende werken van Millet, gedeeltelijk ook bij gebrek aan modellen gedurende zijn opname.

In Oktober 1889 schreef Van Gogh aan zijn broer over zijn bewondering voor een specifieke tekening van Millet:

Ah, je bent nu zelf inderdaad sterk met de natuur verbonden als je vertelt dat Jo het kindje al voelt bewegen – het is zelfs veel interessanter dan landschappen, en ik ben erg blij dat alles zo veranderd is voor jou.

Hoe prachtig is die Millet, “De eerste stapjes van een kind”!

Brief 611
Saint-Rémy
c. 25 Oktober 1889

Dus toen Van Gogh over een serie kopieën van Millet’s werk nadacht, moet het werk “Eerste Stapjes” in die tijd een bijzondere betekenis voor Vincent hebben gehad door de aanstaande geboorte van de baby van zijn broer Theo en zijn schoonzus Johanna.


Millet's oorspronkelijke Eerste Stapjes

Zoals Van Gogh sterk door Jean-François Millet werd beïnvloed, zo werd Millet beïnvloed door zijn voorgangers. Taferelen van kinderen die leerden lopen, werden zowel door Rembrandt als zijn leerlingen afgebeeld. Millet was misschien ook beïnvloed door 15e eeuwse kunstenaars die het kindje Jezus schilderden bij zijn eerste stapjes naar Maria. Millet schreef aan zijn biograaf Alfred Sensier: “Ik ga tekeningen maken, dat is kortgezegd de huidige oplossing. Ik zal zo goed tekenen al ik kan en zal ze, voor zover mogelijk, plaatsen binnen de intimiteit van het dagelijkse leven”. Millet wijdde zich in zijn kunstwerken hartstochtelijk aan weergeven van het leven van alledag, wat duidelijk de reden was waarom Millet’s werken Vincent van Gogh zo diep aanspraken.

Millet zou drie kopieën van Eerste Stapjes maken:

    Click to view the Millet original

  • De eerste versie werd in 1858 voltooid voor Millet’s beschermheer Alfred Feydeau. De afmeting is 32 x 43 cm. en nu in het bezit van het Lauren Rogers Museum of Art in Lauren, Mississippi. Theo verstuurde een foto van deze versie van Eerste Stapjes naar Vincent in Oktober 1889. Drie maanden later zou Van Gogh een raster op de foto tekenen (nu in de verzameling van het Van Gogh mMuseum in Amsterdam) en aan zijn geschilderde kopie van het werk beginnen.

  • De tweede versie werd in opdracht van Alfred Sensier gemaakt en is groter dan de eerste (63 x 75 cm.). Op voorstel van Sensier voegde Millet wat pastelkleuren toe die het werk wat levendiger maakten. Deze versie bevindt zich nu in een privé verzameling in Duitsland.

  • Een derde versie kwam rond 1859 in het bezit van Émile Gavet en Van Gogh moet deze gezien hebben tijdens de Gavet Verkoop in Parijs in 1875. Dit werk bevindt zich nu in de verzameling van Cleveland Museum of Art. Hoewel Van Gogh niet eerder dan een paar maanden voor zijn dood aan zijn kopieën van Millet begon, schreef hij al in 1873 over zijn bewondering voor Millet en moet met eigen ogen een versie van Millet’s “Eerste Stapjes” hebben bekeken vijtien jaar voor zijn eigen interpretatie van het werk.


Van Gogh's Eerste Stapjes

Van Gogh voltooide zijn versie van Millet’s werk in januari – februari 1890. Hij verzond deze en de andere geschilderde kopieën van Millet naar Theo in Parijs op 29 april 1890. Theo ontving deze werken met veel enthousiasme:

De kopieën naar Millet zijn wellicht de beste die je tot nu toe hebt gemaakt en sterken mij in de overtuiging dat op de dag dat je overstapt op het schilderen van figuren, wij grote verrassingen tegemoet kunnen zien.

Brief T33
Parijs
3 Mei 1890

Eerste Stapjes blijft een van Van Gogh’s meest bewonderde werken. De intieme familie scène heeft iets universeels en het harmonieuze kleuren palet zou typerend zijn voor Van Gogh’s laatste schilderijen. Het onderwerp van Millet’s oorspronkelijke werk en Van Gogh’s kopie sprak Van Gogh waarschijnlijk op verschillende niveau’s aan: een hartstochtelijke bewondering voor Jean-François Millet, grote vreugde bij het vooruitzicht van de komende geboorte van zijn Broer’s zoon en misschien een gevoel van weemoed voor een familieleven waarop Van Gogh zolang hoopte maar dat hij nooit mocht beleven.



Ik zou de afbeeldingen van Millet heel graag op de scholen zien. Ik denk dat er kinderen zijn die schilder zouden worden als ze zulke goede dingen zagen.

Brief 607
Saint-Rémy
19 September 1889


Verwijzingen

1. Ronald Pickvance, Van Gogh in Saint-Rémy and Auvers (Harry N. Abrams, Inc., 1986), pp. 172-73.

2. Wulf Herzogenrath and Dorothee Hansen (eds.), Van Gogh: Fields (Hatje Cantz Publishers, 2002), pp. 106-07.

3. Louis van Tilborgh (ed.), Van Gogh and Millet (Waanders, 1989), pp. 111-14.


Herkomst

Eigenaar Stad Land Verwervings Datum Opmerkingen
Theo van Gogh Parijs Frankrijk 1890  
Johanna van Gogh-Bonger Amsterdam Nederland 1891  
Karl Ernst Osthaus Hagen Duitsland 1905 In bruikleen van hete Folkwang Museum, Essen, 1910.
Alfred Flechtheim Art Gallery Düsseldorf Duitsland
 
W. Russ-Young Serrières Frankrijk  
 
Paul Vallotton Art Gallery Lausanne Zwitserland 31 December 1924  
Julius Oppenheimer New York Verenigde Staten 31 Juli 1926  
Frank Oppenheimer San Francisco Verenigde Staten Rond 1945  
Dalzell Hatfield Gallery Los Angeles Verenigde Staten  

Mr. and Mrs. George N. Richard New York Verenigde Staten 1955  
Metropolitan Museum of Art New York Verenigde Staten 1964 Schenking van Mr. George N. Richard en Helen M. Richard.


Exhibitions

Jaar Stad Land Plaats Naam van Tentoonstelling Begin datum Eind Datum No.
1896 Rotterdam Nederland Kunstzalen Oldenzeel Vincent van Gogh: fransche periode  
 
19
1901 Berlijn (2) Duitsland Paul Cassirer
 

3
1905 Hagen Duitsland Folkwang Museum Vincent van Gogh. Gemälde  
 
---
1905 Amsterdam Nederland Stedelijk Museum Tentoonstelling Vincent van Gogh 15 Juli 1905 1 Augustus 1905 173
1912 Hagen Duitsland Folkwang Museum Moderne Kunst  
 
133
1924 Zurich Switzerland Kunsthaus Zurich Vincent van Gogh 3 Juli 1924 10 Augustus 1924 63
1929 New York Verenigde Staten Museum of Modern Art First Loan Exhibition Cézanne-Gauguin-Seurat-Van Gogh 8 November 1929 7 December 1929 88
1933 Chicago Verenigde Staten Art Institute of Chicago A Century of Progress, Paintings and Sculpture 1 Juni 1933 1 November 1933 378
1940 San Francisco (1) Verenigde Staten Museum of Art Contemporary Art 18 Januari 1940 5 Februari 1940 9
1949-50 New York Verenigde Staten Metropolitan Museum of Art Vincent van Gogh Paintings and Drawings. A Special Loan Exhibition 21 Oktober 1949 15 Januari 1950 127
1950 Chicago Verenigde Staten Art Institute of Chicago Vincent van Gogh Paintings and Drawings. A Special Loan Exhibition 1 Februari 1950 16 April 1950 127
1985 Tokio Japan National Museum of Western Art Vincent van Gogh 12 Oktober 1985 8 December 1985 85
1985-86 Nagoya Japan Nagoya City Museum Vincent van Gogh 21 December 1985 2 Februari 1986 85
1986-87 New York Verenigde Staten Metropolitan Museum of Art Van Gogh in Saint-Rémy and Auvers 12 November 1986 22 Maart 1987 46
1989 Yokohama Japan Yokohama Museum of Art Treasures from the Metropolitan Museum of Art: French Art from the Middle Ages to the Twentieth Century 25 Maart 1989 4 Juni 1989 99
1990 Essen Duitsland Museum Folkwang Vincent van Gogh en de moderne kunst 1890-1914 11 Augustus 1990 4 November 1990 51
1990-91 Amsterdam Nederland Van Gogh Museum Vincent van Gogh en de moderne kunst 1890-1914 16 November 1990 18 Februari 1990 51
1993-94 Melbourne Australië National Gallery of Victoria Van Gogh. His Sources, Genius and Influence 19 November 1993 16 Januari 1994 49
1994 Brisbane Australië Queensland Art Gallery Van Gogh. His Sources, Genius and Influence 22 Januari 1994 13 Maart 1994 49
2002-03 Bremen Duitsland Kunsthalle The Poppy Field and the Artist's Debate 19 Oktober 2002 26 Januari 2003 31
2003 Toledo Verenigde Staten Toledo Museum of Art Van Gogh: Fields 23 Februari 2003 18 Mei 2003 16
2008 Vienna Oostenrijk Albertina Vincent van Gogh: "Drawn" Pictures 5 September 2008 7 December 2008 103

(Vertaald door Jan Geerling)


Terug naar de schilderijen pagina van van Gogh

Terug naar de homepage van de Van Gogh Galerij