Terug naar de homepage van de Van Gogh Galerij

De Schilderijen

Bloeiende Amandelboom

Olieverf op linnen
73.5 x 92.0 cm.
Saint-Rémy: Februari, 1890
F 671, JH 1891

Amsterdam: Van Gogh Museum

Bloeiende Amandelboom is een van Vincent van Gogh's bekendste schilderijen omdat het werk niet alleen bij Van Gogh maar ook bij zijn naaste familieleden zeer hoog aangeschreven stond. Dit schilderij behoort tot de weinigen waarbij Van Gogh specifiek iemand in gedachten had – in dit geval de pas geboren baby van zijn broer en zijn schoonzus. Van Gogh was diep geroerd toen Theo en Johanna het kindje Vincent noemden en hij koesterde een grote genegenheid voor het kindje. Van Gogh schilderde de Bloeiende Amandelboom als eerbetoon aan zijn naamgenootje en het is altijd een meesterwerk gebleven, zowel als gevolg van Vincent’s genegenheid voor zijn neefje als ook voor de Japanse kunst die hij zo bewonderde.

Japanse invloeden

Vincent van Gogh noemt Japan meer dan honderd keer in tientallen brieven aan vrienden en familie. De Japanse kunst en cultuur was populair in het Europa van de tweede helft van 19e eeuw. Edmond de Goncourt en Emile Zola, twee schrijvers die Van Gogh enorm bewonderde, schreven uitgebreid over Japan. Vincent, als groot kunst- en literatuurliefhebber, zou een een diepgaande bewondering ontwikkelen voor de Japanse cultuur via deze beide kunstvormen. Vincent was ook een groot bewonderaar van het werk van een andere schrijver, Pierre Loti, wiens boek Madame Chrysanthème een sterke stimulans was voor Van Gogh’s fantasieën over Japanse tradities.

Tijdens zijn loopbaan zou Vincent drie Japanse schilderijen kopieëren en verscheidene andere werken werden sterk beïnvloed door zijn bewondering voor de Japanse kunst (dit (this zelfportret, bijvoorbeeld). In 1888 schreef Vincent aan Theo: "Over mijn verblijf in het Zuiden, hoewel duurder, moet je goed begrijpen: we houden van Japanse schilderkunst, we hebben haar invloed gevoeld, alle impressionisten hebben dat gemeen; dus waarom niet naar Japan gaan, dat wil zeggen het evenbeeld van Japan, het Zuiden" (Brief 500).

Three Beauties by Utagawa Kunisada De Bloeiende Amandelboom vertoont duidelijke Japanse invloeden en vindt misschien inspiatie in een van de meer dan 400 houtsnedes in de verzameling van Vincent en Theo ( nu in het Van Gogh Museum in Amsterdam): in het bijzonder de Three Beauties (rechts) door de ukiyo-e kunstenaar Utagawa Kunisada (1786 - 1865).

Verder over de invloed van Japanse kunst op Van Gogh’s schilderijen en tekeningen:

. . . Van Gogh's werken uit zijn Saint-Rémy en Auvers periode vertonen nog steeds sporen van de Japanse invloed. In zijn 'Doodshooofd vlinder', 'Vlinders en papaverbloemen' en 'Hyacinth', bijvoorbeeld, Van Gogh gaf Van Gogh kleine planten en insecten weer. Zowel de onderwerpen als de asymmetrische close-ups vertonen grote overeenkomst met de Japanse kachô afbeeldingen van bloemen en vogels, die Van Gogh bij verschillende gelegenheden had gezien. In Arles schreef Van Gogh over de reproducties in Bing’s Le Japon Artistique: 'Ik denk dat de tekening van de grassprieten en boeketten en de Hokusai in Bing¡s reproducties bewonderenswaardig zijn' [542]. 'Doodshoofd vlinder', 'Vlinders en papaverbloemen', 'Hyacinth' en andere werken vamn een gelijksoortige compositie niet alleen de beeldende invloed van de japanse kuinst laten zien, maar zeker ook Van Gogh’s sympathie voor de Japanners die ‘in de natuur leven als waren zij zelf bloemen’ (542).

Zonder zijn voorliefde voor de Japanse  'naturalisten'  en de inspiratie van de kachô afbeeldingen  zou Van Gogh later waarschijnlijk nooit  zulke grootse werken hebben geschilderd als de 'Irissen', 'Bloeiende amandeltakken', 'Boomwortels en stronken' en 'Korenschoven'.1

Aanhalingen in Brieven

Vincent van Gogh schreef heel vaak aan Theo en andere kunstenaars over zijn lopende projecten. Deze brieven geven ons een uniek inzicht Van Gogh’s kunstwerken en zijn vorderingen als kunstenaar. Het schilderij Bloeiende Amandelboom is zo uniek omdat hij er niet alleen over schreef aan Theo en zijn zuster Wilhelmina maar ook aan zijn moeder. Daarbij schreef Johanna, Theo’s vrouw, over de Boeiende Amandelboom en gaf duidelijk blijk dat het schilderij niet alleen geliefd was bij Vincent, maar ook erg goed in de smaak viel bij Theo en Johanna die in Parijs woonden. Terwijl Vincent’’s laatste dagen naderden, zou Bloeiende Amandelboom, als een gevoelige studie van hoop en nieuw leven, in de herinnering verder leven als een ironische voorbode van die naderende tragische zomer.

  • ...heb ik dadelijk begonnen een schilderij voor hem [Theo's zoon] te maken, om in de slaapkamer te hangen, grote takken witte amandelbloesem tegen een blauwe lucht.

    Brief 627
    Vincent aan zijn moeder
    St. Rémy, c. 20 Februari 1890

  • Het werk ging goed; het laatste doek van de bloesemtakken – je zult zien, het was misschien het geduldigst en het best gemaakte van al mijn werk, geschilderd met kalmte en met een grote zekerheid van toets. En de volgende dag, volkomen naar de bliksem. Moeilijk zoiets te begrijpen, maar helaas, zo is het.

    Brief 628
    Vincent aan Theo
    St. Rémy, 15 April 1890

  • Ik voelde mij ziek toen ik de amandelbloesems deed. Als ik had kunnen door werken, kun je je voorstellen dat ik andere bloeiende bomen had gedaan. Nu zijn de bomen bijna uitgebloeid, werkelijk, ik heb geen geluk.

    Brief 629
    Vincent aan Theo
    St. Rémy, 30 April 1890

  • Ik bracht een tamelijk groot schilderij mee voor Theo en Jo’s kleine jongen - dat ze boven de piano hingen - witte amandelbloesems –grote takken tegen een achtergrond van blauwe lucht. . . .

    Brief W22
    Vincent aan zijn zus, Wil
    Auvers-sur-Oise, 5 Juni 1890

  • Wat hij doet is het kijken naar oom Vincent’s schilderijen met grote belangstelling - in het bijzonder naar de bloeiende boom, die boven zijn bedje hangt, schijnt hem te boeien.

    Brief T30
    Johanna van Gogh-Bonger aan Vincent
    Parijs, 29 Maart 1890


Voetnoten

1. Charlotte van Rappard-Boon, Willem van Gulik, Keiko van Bremen-Ito (uitgeverrs.), Japanese Prints Catalogue of the Van Gogh Museum Collection (Waanders, 2006--herziene editie), pag’s 40-41.


Herkomst

Eigenaar Stad Land Aanschaf jaar
Theo van Gogh Parijs Frankrijk 1890-91
Johanna van Gogh-Bonger Amsterdam Nederland 1891-1925
V.W. van Gogh Laren Nederland 1925-62
Van Gogh Foundation Amsterdam Nederland 1962
Van Gogh Museum Amsterdam Nederland 1973


Tentoonstellingen

Jaar Stad Land Herkomst Naam van Tentoonstelling Openingsdatum Sluitingsdatum No.
1892 Den Haag Nederland Haagsche Kunstkring (Buitenhof) Werken van Vincent van Gogh 16 Mei 1892 6 Juni 1892 45
1905 Amsterdam Nederland Stedelijk Museum Tentoonstelling Vincent van Gogh 15 Juli 1905 1 Augustus 1905 99
1914 Antwerpen België Zaal Comité voor Artistieke Werking L'art contemporain. Salon 1914 / Kunst van Heden, Tentoonstelling 1914 7 Maart 1914 5 April 1914  
1914 Berlijn (1) Duitsland Paul Cassirer Vincent van Gogh 30 März 1853-29 July 1890. Zehnte Ausstellung 1 Juni 1914 5 Juli 1914 125
1915 Amsterdam Nederland Gebouw van het Genootschap van kunstenaren Moderne Kunstkring Vincent van Gogh, werken van genooten. schilderijen, teekeningen en beeldhouwwerien 26 September 1915 30 November 1915 15
1930 Amsterdam Nederland Stedelijk Museum Vincent van Gogh en zijn tijdgenooten 6 September 1930 2 November 1930 93
1945 Amsterdam Nederland Stedelijk Museum Vincent van Gogh 14 September 1945 1 December 1945 ---
1953 Den Haag Nederland Haags Gemeentemuseum Vincent van Gogh 1853-1953 30 Maart 1953 17 Mei 1953 168
1953 Otterlo Nederland Kröller-Müller Museum Eeuwfeest Vincent van Gogh 1853-1953 24 Mei 1953 19 Juli 1953 168
1953 Amsterdam Nederland Stedelijk Museum Eeuwfeest Vincent van Gogh 23 Juli 1953 20 September 1953 168
1953 Saint Louis Verenigde Staten City Art Museum of Saint Louis Vincent van Gogh 1853-1890 17 Oktober 1953 13 December 1953 143
1954 Toledo Verenigde Staten Toledo Museum of Art Vincent van Gogh 1853-1890 7 Maart 1953 30 April 1953 143
1954 Philadelphia Verenigde Staten Philadelphia Museum of Art Vincent van Gogh 1853-1890 2 Januari 1954 28 Februari 1954 143
1955 Antwerpen (1) België Feestzaal Vincent van Gogh 7 Mei 1955 19 Juni 1955 309
1958 San Francisco Verenigde Staten M.H. de Young Memorial Museum Vincent van Gogh. Paintings and Drawings 6 Oktober 1958 30 November 1958 64
1958-59 Los Angeles Verenigde Staten Los Angeles County Museum of Art Vincent van Gogh. Paintings and Drawings 10 December 1958 18 Januari 1959 64
1959 Portland Verenigde Staten Portland Art Museum Vincent van Gogh. Paintings and Drawings 28 January 1959 1 Maart 1959 64
1959 Seattle Verenigde Staten Seattle Art Museum Vincent van Gogh. Paintings and Drawings 7 Maart 1959 19 April 1959 64
1960 Montreal Canada Montreal Museum of Fine Arts Canada Collects: European Painting 1860-1960 6 Oktober 1960 6 November 1960 70
1960 Ottawa Canada National Gallery of Canada Canada Collects: European Painting 1860-1960 17 November 1960 18 December 1960 70
1960-61 Winnipeg Canada Winnipeg Art Gallery Vincent van Gogh. Paintings-Drawings 29 December 1960 31 Januari 1961 70
1961 Toronto Canada Art Gallery of Toronto Vincent van Gogh. Paintings-Drawings 10 Februari 1961 12 Maart 1961 70
1961 Baltimore Verenigde Staten Baltimore Museum of Art Vincent van Gogh. Paintings, Watercolours and Drawings 18 Oktober 1961 26 November 1961 60
1961-62 Cleveland Verenigde Staten Cleveland Museum of Art Vincent van Gogh. Paintings, Watercolours and Drawings 5 December 1961 14 Januari 1962 60
1962 Buffalo Verenigde Staten Albright Art Gallery Vincent van Gogh. Paintings, Watercolours and Drawings 30 Januari 1962 11 Maart 1962 60
1962 Boston Verenigde Staten Museum of Fine Arts Vincent van Gogh. Paintings, Watercolours and Drawings 22 Maart 1962 29 April 1962 60
1963 Humlebaek Denemarken Louisiana Vincent van Gogh. Malerier og Tegninger 24 Oktober 1963 15 December 1963 45
1964 Washington, D.C. Verenigde Staten Washington Gallery of Modern Art Vincent van Gogh. Paintings, Watercolours and Drawings 2 Februari 1964 19 Maart 1964 45
1964 New York (4) Verenigde Staten Solomon R. Guggenheim Museum Vincent van Gogh. Paintings, Watercolours and Drawings 2 April 1964 28 Juni 1964 45
1965 Charleroi Belgi Palais des Beaux-Arts Vincent van Gogh. Schilderijen, Aquarellen, Tekeningen 19 January 1965 28 March 1965 32
1965 Ghent Belgi Museum voor Schone Kunsten Vincent van Gogh. Schilderijen, Aquarellen, Tekeningen 19 Februari 1965 21 Maart 1965 32
1965 Stockholm Zweden Moderna Museet Vincent van Gogh. Mälningar, Akvareller, Teckningar 23 Oktober 1965 19 December 1965 51
1965-66 Goteborg Zweden Göteborgs Konstmuseum Vincent van Gogh. Mälningar, Akvareller, Teckningar 30 December 1965 20 Februari 1966 51
1967 Wolfsburg Duitsland Stadhalle Wolfsburg Vincent van Gogh. Gemälde, Aquarelle, Zeichnungen 18 Februari 1967 2 April 1967 65
1968-69 Londen Groot-Brittannië Hayward Gallery Vincent van Gogh. Paintings and Drawings of the Vincent van Gogh Foundation Amsterdam 23 Oktober 1968 12 Januari 1969 178
1970 Baltimore Verenigde Staten Baltimore Museum of Art Vincent van Gogh. Paintings and Drawings 11 Oktober 1970 29 November 1970 60
1970-71 San Francisco Verenigde Staten M.H. de Young Memorial Museum Vincent van Gogh. Paintings and Drawings 11 December 1970 31 Januari 1971 60
1971 Brooklyn Verenigde Staten Brooklyn Museum Vincent van Gogh. Paintings and Drawings 14 Februari 1971 4 April 1971 60
1973 Bern Zwitserland Kunstmuseum Bern Vincent van Gogh. Collection du Musée National Vincent van Gogh à Amsterdam 25 Januari 1973 15 April 1973 40
1986-87 New York Verenigde Staten Metropolitan Museum of Art Van Gogh in Saint-Rémy and Auvers 12 November 1986 22 Maart 1987 49
1990 Amsterdam Nederland Van Gogh Museum Vincent van Gogh. Schilderijen 30 Maart 1990 29 Juli 1990 114
1997 Tokio Japan Seiji Togo Memorial Yasuda Kasai Museum of Art Vincent van Gogh and His Time. Four Seasons from the Vincent van Gogh Museum and the H.W. Mesdag Museum 12 September 1997 11 November 1997  
1998-99 Washington, D.C. Verenigde Staten National Gallery of Art Van Gogh's Van Goghs. Masterpieces from the Van Gogh Museum, Amsterdam 4 Oktober 1998 3 Januari 1999 66
1999 Los Angeles Verenigde Staten Los Angeles County Museum of Art Van Gogh's Van Goghs. Masterpieces from the Van Gogh Museum, Amsterdam 17 Januari 1999 16 Mei 1999 66
1999 Amsterdam (1) Nederland Van Gogh Museum Theo Van Gogh: Art Dealer, Collector, Vincent's Brother 24 Juni 1999 5 September 1999  
1999-2000 Parijs Frankrijk Musée d'Orsay Theo Van Gogh: Art Dealer, Collector, Vincent's Brother 29 September 1999 9 Januari 2000  

(Vertaald door Jan Geerling)


Terug naar de schilderijen pagina van van Gogh

Terug naar de homepage van de Van Gogh Galerij