 |
"Ik geloof dat er een dag zal komen dat ook ik zal verkopen, maar ten opzichte van jou heb ik zo'n achterstand en ik geef maar uit zonder iets te verdienen. Dat gevoel stemt me soms verdrietig."
Vincent van Gogh |
 |
Brief |
Trefwoorden |
Uittreksel / Volledige tekst |
Link naar in de brief genoemde schilderij(en) |
| 463/579
21 februari 1888 | Tarascon, Monticelli | Tijdens de reis heb ik op zijn minst evenveel aan jou gedacht als aan de nieuwe omgeving die ik zag. | --- |
| 464/580
ca. 25 februari 1888 | Reid, Monticelli, Koning, Rivet, Bernard, Zeim, Tarascon | ..... het museum in Arles stelt daarentegen niets voor ..... | Gezicht op een slagerswinkel: F 389, JH 1359; Kop van een oude Arlésienne: F 390, JH 1357; Landschap met sneeuw: F 391, JH 1358 |
| 465/581
26-28 februari 1888 | Tersteeg, Reid, Van Wisselingh, Boussod, Valadon, Mesdag | Volledige tekst | --- |
| 466/584
ca. 3 maart 1888 | Tersteeg, Gauguin, Russell, Koning | Wat de tentoonstelling van de Indépendents betreft, doe maar wat je goeddunkt. | Volkstuinen op Montmartre: F 316, JH 1246; Volkstuintjes op Montmartre: F 350, JH 1245; Landschap met sneeuw: F 391, JH 1358; Bloeiend amandeltakje in een glas: F 392, JH 1361; Bloeiend amandeltakje in glas met boek: F 393, JH 1362 |
| 467/585
ca. 9 maart 1888 | Lucien Pissarro, Gauguin, Russell, Tartarin sur les Alpes, Tersteeg, mevrouw Mauve | Ik geloof beslist in de uiteindelijke overwinning, maar zullen de kunstenaars ervan profiteren en zullen zij rustiger tijden meemaken?
Het zou echter een troost zijn als we het gevoel hadden dat er een generatie kunstenaars op komst is die meer geluk zal kennen. | Mandje met appels, opgedragen aan Lucien Pissarro: F 378, JH 1340; Mandje met sinaasappels: F 395, JH 1363 |
| 468/586
10 maart 1888 | Tersteeg, keizer Wilhelm, Claude Monet, Renoir, Sisley, C. Pissarro, Guillaumin, Seurat, Gauguin, Grand Boulevard, Portier, Mourier Petersen, Heyerdahl, Krøyer | Ik denk dagelijks aan die vereniging van kunstenaars en het plan is in mijn gedachten nog verder gerijpt ..... | Stilleven met boeken, Roman Parijsiens: F 359, JH 1332 |
| 469/587
ca. 14 maart 1888 | Tersteeg, Signac, Koning, Zola, Goncourt, Bernard, Lautrec, Gauguin, Jan & Hubert van Eyck | ..... ik geloof in de absolute noodzaak van een nieuwe benadering van de kleur, van het tekenen en van het artistieke leven. En als wij werken in dat geloof, is er, volgens mij, een kans dat onze hoop niet ijdel is. | Volkstuinen op Montmartre: F 316, JH 1246; Volkstuintjes op Montmartre: F 350, JH 1245; Landschap met rustiek bruggetje: F 396, JH 1367; De brug van Langlois: F 397, JH 1368; Laan met platanen: F 398, JH 1366 |
| 470/589
18 maart 1888 | Bernard, Lautrec, Gauguin, Pierre et Jean, Guy de Maupassant, Flaubert, zouaven, Millet, Daubigny | .....[Gauguin] zegt dat er geen menselijk leed is dat hem zozeer deert als geldgebrek, en ondanks dat voelt hij zich tot in eeuwigheid veroordeeld tot armoede. | Wandelend paar (fragment): F 544, JH 1369 |
| 471/591
24 maart 1888 | Tersteeg, Monticelli, Diaz, Delacroix, Gauguin, Russell, Bernard, Mauve, Seurat, Reid | Hoewel dat voor deze keer helemaal niets geeft, moet je in de catalogus voortaan de naam opnemen waarmee ik mijn doeken signeer, d.w.z. Vincent en niet Van Gogh, om de eenvoudige reden dat ze die naam hier niet kunnen uitspreken. | De Seine met de Pont de Clichy: F 303, JH 1323; De brug van Langlois: F 400, JH 1371; Wandelend paar (fragment): F 544, JH 1369; De roze boomgaard: F 555, JH 1380; |
| 472/592
30 maart 1888 | Mauve, Tersteeg, Reid, Guillaumin, Koning | Door de wind heb ik veel moeite met schilderen, maar ik maak mijn ezel vast aan pinnen die ik in de grond steek en werk dan toch, het is te mooi. | Bloeiende perzikbomen, Souvenir de Mauve: F 394, JH 1379; Bloeiende boomgaard: F 511, JH 1386 |
| 473/594
ca. 2 april 1888 | Jet Mauve, Breitner, L. Pissarro, Reid, Wil, Tersteeg, Russell, Théâtre Libre, Boyer, Koning, Vignon, M. Gendre, Weissenbruch | Ik ben als een bezetene aan het werk, de bomen staan immers in bloei en ik wilde een Provençaalse boomgaard maken van een waanzinnige vrolijkheid. | Verliefde paartjes in het park Voyer d'Argenson te Asnières: F 314, JH 1258; Volkstuinen op Montmartre: F 316, JH 1246; Volkstuintjes op Montmartre: F 350, JH 1245; Mandje met appels, opgedragen aan Lucien Pissarro: F 378, JH 1340; Mandje met appels: F 379, JH 1341; Bloeiende perzikbomen, Souvenir de Mauve: F 394, JH 1379; Mandje met sinaasappels: F 395, JH 1363; De brug van Langlois: F 397, JH 1368; Oude man, met het hoofd in de handen (At Eternity's Gate): F 1662, JH 268 |
| 474/596
9 april 1888 | Tersteeg, Mauve, Pissarro, Seurat, Bernard, Kahn, Rousseau, Koning | Zou erg graag willen weten wat het resultaat is na verloop van een jaar, ik hoop dat ik dan minder achtervolgd zal worden door ziektes. | Bloeiende perzikbomen, Souvenir de Mauve: F 394, JH 1379; De brug van Langlois: F 397, JH 1368; De witte boomgaard: F 403, JH 1378; Bloeiende boomgaard: F 511, JH 1386; Bloeiende perzikboom: F 1469, JH 1384; De brug van Langlois: F 1480, JH 1382 |
| 475/595
ca. 4 april 1888 | Tasset, l'Hôte | Zoals ik je al zei, heb ik op het ogenblik geen cent. | --- |
| 476/598
ca. 11 april 1888 | Tersteeg, Jet Mauve, Tanguy, 'Incarnation de Marat', Guy de Maupassant, Lautrec, Tasset, Maris, Mauve, Israëls, Delacroix, Koning | Maar juist omdat in het hart van de mensen ook de kern van het zaken doen ligt, moeten we vriendschappen aanknopen in Holland of, liever gezegd, ze opnieuw aanhalen. Temeer omdat we wat het impressionisme betreft nu niet al te bang hoeven te zijn dat we zullen verliezen. | De brug van Langlois: F 397, JH 1368; De witte boomgaard: F 403, JH 1378; De brug van Langlois: F 571, JH 1392 |
| 477/599
ca. 13 april 1888 | Guillaumin, Koning, Bernard | Ik heb een brief gehad van Bernard met sonnetten die hij heeft gemaakt en waarvan er enkele geslaagd zijn; eens zal het hem lukken een goed sonnet te maken, waarom ik hem bijna benijd. | Bloeiende perzikbomen, Souvenir de Mauve: F 394, JH 1379; De brug van Langlois: F 397, JH 1368; De roze perzikboom: F 404, JH 1391; Bloeiend pereboompje: F 405, JH 1394; Boomgaard door cypressen omzoomd: F 513, JH 1389; Boomgaard met bloeiende perzikbomen: F 551, JH 1396; De brug van Langlois: F 571, JH 1392 |
| 478/602
ca. 21 april 1888 | Koning, Bouguereau, Lefèvre, Benjamin Constant, wereldtentoonstelling, Daumier, Gavarni, Bernard | ..... dat ik er steeds meer aan twijfel of de legende dat Monticelli enorme hoeveelheden absint naar binnen heeft gegoten, wel waar is. Als ik zijn werk bekijk, lijkt het me onmogelijk dat een man die aangetast is door de drank, dat heeft gemaakt. | De brug van Langlois: F 397, JH 1368; Boomgaard en huis met oranje dak: F 406, JH 1399; Boomgaard in de Provence: F 1414, JH 1385; Boomgaard met Arles op de achtergrond: F 1516, JH 1376 |
| 479/603
ca. 24 april 1888 | MacKnight, Russell, Boussod, Valadon | [MacKnight] is een yankee die waarschijnlijk betere dingen maakt dan yankees gewoonlijk doen, maar niettemin een yankee.
..... gelukkig voor mij behoor ik immers niet tot die mensen die op deze wereld alleen maar van schilderijen houden. | Volkstuinen op Montmartre: F 316, JH 1246; Volkstuintjes op Montmartre: F 350, JH 1245; Boomgaard in de Provence: F 1414, JH 1385; Boomgaard met Arles op de achtergrond: F 1516, JH 1376 |
| 480/604
1 mei 1888 | Bernard, Russell, Guillaumin, MacKnight, Raffaëlli, Edmond de Goncourt, Jules Breton, Gauguin | Wederom moet ik in dit geval dus geduld hebben, en doorzettingsvermogen. | Boomgaard en huis met oranje dak: F 406, JH 1399; Stadspark op Place Lamartine: F 1476, JH 1409; Plantsoen met bankjes: F 1487, JH 1410; Stadspark op Place Lamartine met het gele huis: F 1513, JH 1412 |
| 481/605
ca. 3 mei 1888 | Koning, MacKnight, Renoir, Goya, Velasquez, Monticelli, Gruby, Degas, Rivet, Pangloss | Heel vaak denk ik hier aan Renoir en aan zijn zuivere en heldere tekening. Zo zijn de dingen en figuren hier inderdaad in het heldere licht.
En aan het eind van het jaar ben ik dan een ander mens. | --- |
| 482/606
ca. 4 mei 1888 | Koning, Mignard, Mantegna, Fragonard, Renoir, Monticelli, Guy de Maupassant, Rodin, Manet, Guillaumin, Russell, Reid, MacKnight, De Groux, De Braekeleer | Maar de schilder van de toekomst is een kolorist zoals er nog niet een is geweest. Manet heeft het voorbereid, maar je weet wel dat de impressionisten al met fellere kleuren hebben gewerkt dan Manet. Die schilder van de toekomst, ik kan me hem niet voorstellen als iemand die zich ophoudt in kleine restaurants, werkt met verschillende valse tanden en naar de bordelen van de zouaven gaat, zoals ik. | --- |
| 483/607
ca. 7 mei 1888 | Degas, Meunier, Henri de Braekeleer, Los Rios de Guadalquivir, Monet, Rappard, Schaerbeek, Hypolyte Boulenger | Je zult in de betreffende brieven zien dat ik een atelier heb gehuurd, een heel huis met 4 kamers (fr. 180 per jaar). Het is nu zaak er te gaan slapen, ik ga vandaag een mat kopen en een matras plus deken. | --- |
| 484/608
ca. 7 mei 1888 | Bernard, Gauguin | Nu ik het beter maak, geef ik me echter niet gewonnen. | Landschap met pad en afgeknotte bomen: F 407, JH 1402; Pad door een veld met wilgen: F 1499, JH 1372 |
| 485/609
ca. 10 mei 1888 | MacKnight, Mauve | Als je het beste van de zending apart houdt en als je die schilderijen beschouwt als een betaling van mijn kant, in mindering te brengen op wat ik je schuldig ben ..... | De witte boomgaard: F 403, JH 1378; Bloeiende boomgaard: F 511, JH 1386; De brug van Langlois: F 571, JH 1392 |
| 486/610
10 mei 1888 | Jet Mauve, Tersteeg | Ik geloof dat ik uiteindelijk een arbeider ben en niet een willoze buitenlander of een plezierreiziger. | Bloeiende perzikbomen, Souvenir de Mauve: F 394, JH 1379; De brug van Langlois: F 397, JH 1368; De witte boomgaard: F 403, JH 1378; De roze perzikboom: F 404, JH 1391; Bloeiende boomgaard: F 511, JH 1386; Boomgaard door cypressen omzoomd: F 513, JH 1389; Boomgaard met bloeiende perzikbomen: F 551, JH 1396; De brug van Langlois: F 571, JH 1392; Boomgaard in de Provence: F 1414, JH 1385 |
| 487/611
12 mei 1888 | Tersteeg | Een stadje omgeven door een veld vol met gele & paarse bloemen; weet je, dat is net een Japanse droom. | Boerderij in een korenveld: F 408, JH 1417; Veld met bloemen bij Arles: F 409, JH 1416; Boerderij met korenveld: F 1415, JH 1408; Veld met bloemen: F 1416r, JH 1415; Wei met bloemen: F 1474, JH 1407 |
| 488/612
ca. 15 mei 1888 | Tasset, Koning, Russell, Daumier, Renoir, Cézanne, Monticelli | Volledige tekst | Landschap met wegrand: F 567, JH 1419; Ophaalbrug met dame met parasol: F 570, JH 1421 |
| 489/613
ca. 20 mei 1888 | Gruby, Rivet, comtesse De la Boissière, Degas, Corot, Puvis de Chavannes | Wat is en wat blijft en wat midden in het leven van een kunstenaar bij vlagen steeds terugkomt, is de hunkering naar het ware leven, ideaal, maar onbereikbaar. | Stilleven met koffiepot: F 410, JH 1426; Majolicapot met wilde bloemen: F 600, JH 1424 |
| 490/615
26 mei 1888 | L'Intransigeant, Durand Ruel, Caillebotte, Bernard, Gauguin, Mourier Petersen, Pierre Loti, Daumier, Gruby | Tekenen, daar is altijd haast bij, en of je dat nu meteen met het penseel doet of met iets anders, de pen bijvoorbeeld, tekenen doe je nooit genoeg. | Ruïne van Montmajour: F 1417, JH 1434; Landschap met boom op de voorgrond: F 1418, JH 1431; Gezicht op la Crau: F 1419, JH 1430; Ruïne van Montmajour: F 1423, JH 1433; De vlakte van la Crau: F 1448, JH 1432; Landschap met Arles op de achtergrond: F 1475, JH 1435; Olijfbomen in Montmajour: F 1493, JH 1436 |
| 491/616
27 mei 1888 | Tasset, Koning | Ik werk er met plezier. | --- |
| 492/617
28 mei 1888 | Tersteeg, Mauve, Gruby, Boussod & Co., Détaille, Mourier, Gauguin, Bernard, Monet, Koning, Goupil | Wil je dat ik met je meega naar Amerika?
..... zie je dan niet in dat ook toewijding, leven voor anderen een vergissing is als dat leidt tot zelfmoord, omdat je in dat geval van je vrienden juist moordenaars maakt. | Bloeiende perzikbomen, Souvenir de Mauve: F 394, JH 1379; De witte boomgaard: F 403, JH 1378; De oogst: F 412, JH 1440; Boomgaard door cypressen omzoomd: F 513, JH 1389; Boomgaard met bloeiende perzikbomen: F 551, JH 1396 |
| 493/618
28 mei 1888 | Gauguin, Koning, Bernard, Tersteeg | Dat zou dan het begin zijn van een vereniging. Bernard, die ook naar het Zuiden gaat, zal zich bij ons voegen en, begrijp dat goed, ik zie je nog altijd in Frankrijk aan het hoofd staan van een vereniging van impressionisten. | --- |
| 494/624
ca. 5 juni 1888 | Gauguin, Tasset, Wagner, Regamey, Méryon | Ik ben ervan overtuigd dat Gauguin en andere kunstenaars zullen zegevieren ..... | --- |
| 495/620
29 mei 1888 | de Pissarro's, Gruby, Gauguin, Tersteeg, Thomas | Morgenochtend vroeg vertrek ik naar Stes-Maries aan de Middellandse Zee. | Gezicht op Arles vanaf Montmajour: F 1452, JH 1437 |
| 496/626
12 juni 1888 | Gauguin, Laval, Mourier, Monticelli, Russell, MacKnight, Ruysdael, Salomon Koninck, Rembrandt, Michel, Jules Dupré, Monet, Durand Ruel, Rodin | Ik heb een nieuw motief onder handen, groene & gele velden tot zover het oog reikt ..... | De oogst: F 412, JH 1440; De oogst: F 1483, JH 1439; De oogst: F 1484, JH 1438 |
| 497/627
12 of 13 juni 1888 | Gauguin, Cézanne, Delacroix, Portier, Zola | Als Gauguin zich bij ons wil aansluiten, dan doen we daarmee volgens mij een stap in de goede richting. Dat zou ons zonder meer tot de ontginners van het Zuiden maken ..... | Volkstuinen op Montmartre: F 316, JH 2146; Volkstuintjes op Montmartre: F 350, JH 1245; De witte boomgaard: F 403, JH 1378; Stilleven met koffiepot: F 410, JH 1426; De oogst: F 412, JH 1440; Korenbulten bij een boerderij: F 425, JH 1442 |
| 498/628
ca. 15 juni 1888 | Gauguin, Tasset, Monet, Tersteeg, Zola, Guy de Maupassant, Flaubert, Vermeer van Delft, Rembrandt, Reid, Gabriel de la Roquette, Pissarro, MacKnight, Anquetin, Thomas, Mourier, Russell, Gérôme | Ik vind dat het leven zo kort is en zo snel gaat, welnu, als schilder moet je toch schilderen. | Stilleven met koffiepot: F 410, JH 1426; De oogst: F 412, JH 1440; Korenbulten bij een boerderij: F 425, JH 1442; Hooischelven bij boerderij: F 1425 JH 1441; De oogst: F 1484, JH 1438 |
| 499/622
Saintes-Maries | Gérôme, Tarascon | Op een nacht heb ik over het verlaten strand langs de zee gewandeld. Het was niet aangenaam, maar ook niet triest - het was mooi. | Zeegezicht bij Les Saintes-Maries-de-la-Mer: F 415, JH 1452; Gezicht op Saintes-Maries-de-la-Mer: F 416, JH 1447; Vissersboten op zee: F 417, JH 1453; Gezicht op Saintes-Maries-de-la-Mer: F 1439, JH 1446 |
| 500/623
5 juni 1888 | Gauguin, Degas, Pissarro, Japan, Petit Boulevard, Anquetin, Lautrec, Seurat, Bernard | Ik ben er dan ook van overtuigd dat mijn persoonlijkheid zich zal ontwikkelen als ik hier lange tijd blijf.
Wat Pissarro zegt is waar: de effecten die de kleuren door hun harmonie of disharmonie veroorzaken, moeten ronduit worden versterkt. | Vissersboten bij Les Saintes-Maries-de-la-Mer: F 413, JH 1460; Zeegezicht bij Les Saintes-Maries-de-la-Mer: F 415, JH 1452; Vissersboten op zee: F 417, JH 1453; Bootjes op het strand: F 1428, JH 1458; Straat in Saintes-Maries-de-la-Mer: F 1434, JH 1449; Drie huisjes in Saintes-Maries-de-la-Mer: F 1438, JH 1448 |
| 501/631
21 juni 1888 | Geffroy, Monet, Bernard, Gauguin, Millet, Lhermitte, zouaaf, Dessins Raffaeli, Figaro, Caran d'Ache, Tasset | Ik heb eindelijk een model - een zouaaf - een jongen met een klein gezicht, een stierenek, de blik van een tijger ..... | De zaaier: F 422, JH 1470; De zouaaf: F 423, JH 1486; Zouaaf, hele figuur, zittend: F 424, JH 1488; Korenbulten bij een boerderij: F 425, JH 1442; Hooischelven bij boerderij: F 1425, JH 1441 |
| 502/634
23 juni 1888 | Monet, Bismarck, A B C D du dessin van A. Cassagne, Bordighera, Hyères, Genua, Antibes, MacKnight, Mourier | Ik ben heel ontevreden over wat ik dezer dagen heb gemaakt, want het is erg lelijk. Maar toch interesseert het figuur me veel meer dan het landschap. | De zouaaf: F 423, JH 1486; Zittende Zouaaf: F 1443, JH 1485 |
| 503/637
28 juni 1888 | Bernard, Tanguy, Delacroix, Millet, Israëls, Martin, Gauguin, Monticelli | Volledige tekst | De zaaier: F 422, JH 1470; Riviergezicht, kade en brug: F 426, JH 1468 |
| 504/640
ca. 7 juli 1888 | Tasset, Gauguin, Guillaumin, Vignon, Bernard, Pissarro | Ik moet je waarschuwen dat iedereen zal vinden dat ik te snel werk. Geloof er maar niets van. | Kanaal met wasvrouwen: F 427, JH 1490; Boomgaard door cypressen omzoomd: F 513, JH 1389; Boomgaard met bloeiende perzikbomen: F 551, JH 1396; Gezicht op La Roubine du Roi met wassende vrouwen: F 1473, JH 1405 |
| 505/641
8 juli 1888 | Tanguy, Guillaumin, Monet, Gauguin, Bing, Loti, A B C D du dessin van A. Cassagne, Russell, MacKnight, Boch, Guillaumin, Lautrec, Schoeffenecker, Thomas, Bernard | Wat de kwestie Tanguy betreft, meng je er maar niet in. Ik vraag je alleen om geen risico's te nemen met de nieuwe schilderijen bij hem, ..... | --- |
| 506/642
ca. 9 juli 1888 | Zola, Boch, MacKnight, Tanguy, Russell, Martin, Gauguin, Guy de Maupassant | Is dat alles of is er zelfs nog meer? In het leven van een schilder is de dood misschien niet het moeilijkste. | --- |
| 507/638
29 juni 1888 | Tasset, Edouard, Ricard, Leonardo da Vinci, Monticelli, Daumier, Corot, Daubigny, la Roquette, Jules en Edmond de Goncourt, Millet, Delacroix, Wagner, Russell, Mourier, Delaroche | En als er wordt gezegd dat ze te snel zijn gemaakt, dan kun jij antwoorden dat zij te snel gekeken hebben. | De oogst: F 412, JH 1440; Korenbulten bij een boerderij: F 425, JH 1442; De oogst: F 1484, JH 1438 |
| 508/639
5 juli 1888 | Russell, César Birotteau van Balzac | Tal van dagen gaan voorbij zonder dat ik één woord tegen iemand zeg, behalve om mijn eten of een koffie te bestellen. En zo is het vanaf het begin geweest. Tot nu toe heb ik echter niet veel last gehad van de eenzaamheid, omdat ik geboeid werd door de fellere zon en het effect daarvan op de natuur. | Tuin met treurboom: F 428, JH 1499; Rotsige heuvel met boom: F 466, JH 1489; |
| 509/643
ca. 13 juli 1888 | Gauguin, Thomas, Ruysdael, Tasset | Ik verzeker je dat ik gesjouwd heb op die tekeningen. Ik ben ook met een schilderij begonnen, maar met de mistral is dat niet te doen, absoluut onmogelijk. | Ruïne van Montmajour: F 1417, JH 1434; Gezicht op la Crau vanaf Montmajour: F 1420, JH 1501; Landschap bij Montmajour met trein: F 1424, JH 1502; Zittende Zouaaf: F 1443, JH 1485; Montmajour: F 1446, JH 1504; Rots met bomen: Montmajour: F 1447, JH 1503; Gezicht op Arles vanaf Montmajour: F 1452, JH 1437; De oogst: F 1484, JH 1438; Olijfbomen, Montmajour: No F no., JH Add. 3 |
| 510/644
15 juli 1888 | Bing, Anquetin, Bernard, Cassagne, Thomas | De Japanse kunst, die in eigen land in verval is, schiet weer wortel bij de Franse impressionistische kunstenaars. | --- |
| 511/646
15 juli 1888 | Hokusaïs, Loti, Mme Crysanthème, Millet, Monticelli, Thoré, Anquetin, Bernard, Reid, Russell, Monet, Bing, Boulanger, L'Année terrible van Victor Hugo, 'Mascarade humaine' van Gavarni, Charles Keene | ..... de Japanse kunst is iets als de primitieven, als de Grieken, als onze oude Hollandse schilders, Rembrandt, Potter, Hals, Vermeer, Van Ostade, Ruysdael. Dat kent geen einde. | --- |
| 512/648
ca. 19 juli 1888 | Gauguin, Russell, MacKnight, Boch, Prinsenhage, Ruysdael, Reid, Cézanne | En ik weet echt niet of ik ooit wel kalme en rustig uitgewerkte schilderijen zal maken, want ik heb het gevoel dat het altijd onsamenhangend zal blijven. | Tuin met bloemen: F 429, JH 1513; Tuin met bloemen: F 430, JH 1510; Tuin met bloemen: F 1455, JH 1512 |
| 513/650
ca. 22 juli 1888 | Boussod, Boulanger, Garibaldi, Don Quichotte, Brochart, Londen, New York, Gauguin, De Goncourt, Jules Dupré, MacKnight | Kom nou, een doek dat door mij is beschilderd, is meer waard dan een wit doek.
Waarde broer, als dat vervloekte schilderen me niet had gesloopt en van de wijs gebracht, wat zou ik dan juist als handelaar in impressionisten nog een goed figuur slaan. | Tuin met bloemen: F 429, JH 1513; Tuin met bloemen: F 430, JH 1510 |
|
514/652
ca. 25 juli 1888 | Gruby, Russell, Gauguin, Guillaumin, Monet, Redon, Rembrandt, Goya, Bernard, MacKnight, Boch, Destrée, Millet, Zola, Hugo van der Goes, Emile Wauters, Boussod, Bismarck | Nu, voor het geval je weet wat een ‘mousmé’ is (je zult het weten zodra je Madame Chrysanthème van Loti hebt gelezen), ik heb er pas een geschilderd. ..... Een mousmé is een Japans meisje - Provençaals in dit geval - van 12 à 14 jaar. | Mousmé in rieten leunstoel, halffiguur: F 431, JH 1519 |
| 515/655
ca. 26 juli 1888 | Gauguin, Russell, Mourier | Volledige tekst | --- |
| 516/656
31 juli 1888 | Gauguin, Russell, MacKnight, Bernard, Bing | Eindelijk is Oom [Vincent, Cent] dus uit zijn lijden verlost. | Tuin met bloemen: F 429, JH 1513; Tuin met bloemen: F 430, JH 1510; Mousmé in rieten leunstoel, halffiguur: F 431, JH 1519; Portret van Joseph Roulin: F 432, JH 1522 |
| 517/658
ca. 3 augustus 1888 | Gauguin, Russell | Ik heb nu dus twee figuren onder handen, een kop en een buste met handen van een oude postbode in donkerblauw uniform. Hij heeft een Socratische kop die heel interessant is om te schilderen. | Portret van Joseph Roulin: F 432, JH 1522; Portret van Joseph Roulin: F 433, JH 1524; Hooibergen: F 1427, JH 1525; Bootjes op zee: F 1430a, JH 1526; Een bootje op zee: F 1433, JH 1528; Grasveld met treurboom: F 1449, JH 1534; Tuin met bloemen: F 1454, JH 1532; Portret van Joseph Roulin: F 1458, JH 1536; Zouaaf: F 1482a, JH 1535; Oogstlandschap: F 1486, JH 1527; Korenveld met schoven: F 1489, JH 1530; Korenveld met schoven en Arles op de achtergrond: F 1490, JH 1529; Road to Tarascon, The: F 1502a, JH 1531; Mousmé, halffiguur: F 1503, JH 1533 |
| 518/660
6 augustus 1888 | Cor, Russell, Rochefort, De Lemud, Mefisto, Raoul, Hoffmann, Edgar Poe, Delacroix, De Goncourt, Mozes, Mohammed, Christus, Luther, Bunyan, Frans Hals, Rembrandt | Ik heb altijd het gevoel een reiziger te zijn die ergens heen gaat, naar een bestemming. Als ik tegen mezelf zeg dat dat ergens, die bestemming helemaal niet bestaat, dan lijkt me dat zeer weloverwogen en waar. | Portret van Joseph Roulin: F 432, JH 1522; Portret van Joseph Roulin: F 433, JH 1524; Het nachtcafé: F 463, JH 1575 |
| 519/661
8 augustus 1888 | Lemud, Monticelli, Daumier, Decamps, Diaz, Dupré, Meunier, Delacroix, Rousseau, Diaz, Monticelli, Isabey, Dupré, Jongkind, Ziem, Israëls, Corot, Jacque, Manet, Courbet, Quost, Jeannin, Millet, MacKnight, Boch, Gauguin, Zola, Voltaire, Jan Steen, Ostade, Madame Chrysanthème, Koning, Mourier, Cassagne, Lalouche | Enfin, hoewel ik hier al een vijftigtal tekeningen of geschilderde studies heb gemaakt, heb ik het gevoel dat ik absoluut niets heb gedaan. Ik zou er alleszins vrede mee hebben, als ik alleen maar een wegbereider was voor andere, toekomstige schilders die in het Zuiden komen werken. | De oogst: F 412, JH 1440; Zeegezicht bij Les Saintes-Maries-de-la-Mer: F 415, JH 1452; Vissersboten op zee: F 417, JH 1453; De zaaier: F 422, JH 1470; Zouaaf, hele figuur, zittend: F 424, JH 1488; Tuin met treurboom: F 428, JH 1499; Tuin met bloemen: F 429, JH 1513; Tuin met bloemen: F 430, JH 1510; Vissersboten in Saintes-Maries-de-la-Mer: F 1430b, JH 1541; Een bootje op zee: F 1431, JH 1542; De zaaier: F 1441, JH 1543; Tuin met treurboom: F 1451, JH 1545; Tuin met bloemen: F 1455, JH 1512; Een tuin met bloemen: F 1456, JH 1537; Tuin met zonnebloemen: F 1457, JH 1539; Oogst in de Provence: F 1485, JH 1540 |
| 520/663
9 augustus 1888 | Lautrec, Delacroix, Tanguy, Daumier, postbode (Roulin), La Terre, Germinal, Millet | Binnenkort zul je kennismaken met de heer Patience Escalier .....
..... en dat ik terugkeer naar de opvattingen die ik heb opgedaan op het platteland, voordat ik de impressionisten kende. | De aardappeleters: F 82, JH 764; Patience Escalier: F 443, JH 1548; De dichter, portret van Eugène Boch: F 462, JH 1574; Portret van Joseph Roulin: F 1459, JH 1574; Patience Escalier: F 1460, JH 1549 |
| 521/662
11 augustus 1888 | Tasset, Gruby, Russell, Prévost, Velasquez, Vermeer van Delft | Lelijk is het niet, het Zuiden. | Een tuin met bloemen: F 1456, JH 1537 |
| 522/664
ca. 13 augustus 1888 | Cassagne, La fin de Lucie Pellegrin, Da Vinci, Correggio, Rowlandson, Fragonard, Goya, Mourier, Gauguin, Coppée, generaal Boulanger | Een zon, een licht dat ik, bij gebrek aan beter, alleen maar geel kan noemen - bleek zwavelgeel. Bleek citroengeel, goud. Wat is geel toch mooi! | Kermisklanten: F 445, JH 1554; Spoorwegwagons: F 446, JH 1553; Distels: F 447, JH 1550; Distels: F 447a, JH 1551 |
| 523/668
ca. 18 augustus 1888 | Bernard, Gauguin, Laval, Ecole des Beaux-Arts | Onbezorgd zijn, hopen dat je op een goede dag uit de armoede wordt bevrijd, dat is louter illusie! Ik zou me zeer gelukkig prijzen als ik kon werken voor een toelage die net voldoende was, en mijn hele leven rustig in mijn atelier kon blijven. | De zaaier: F 422, JH 1470; Patience Escalier: F 443, JH 1548; Tuin met bloemen: F 1455, JH 1512; Een tuin met bloemen: F 1456, JH 1537; Tuin met zonnebloemen: F 1457, JH 1539; Portret van Joseph Roulin: F 1459, JH 1547; Patience Escalier: F 1460, JH 1549 |
| 524/665
ca. 14 augustus 1888 | Tanguy, Delacroix, Bernard, Bouguereau, Zola, Gauguin | Welnu, ik verafschuw het succes, ik ben bang voor de kater na het succes van de impressionisten. De reeds moeilijke dagen van nu zullen zich later aan ons voordoen als ‘de goede tijd’. | Bloeiende perzikbomen, Souvenir de Mauve: F 394, JH 1379; Zeegezicht bij Les Saintes-Maries-de-la-Mer: F 415, JH 1452; De zaaier: F 422, JH 1470; Riviergezicht, kade en brug: F 426, JH 1468; Kanaal met wasvrouwen: F 427, JH 1490; De schilder op de weg naar Tarascon: F 448, JH 1491; Zandschuiten: F 449, JH 1558; Tuin met bloemen: F 1455, JH 1512; Een tuin met bloemen: F 1456, JH 1537; Tuin met zonnebloemen: F 1457, JH 1539; Zandschepen op de Rhône: F 1462, JH 1556; Ommuurd veld: no F number, JH 1557 |
| 524a/666 15 augustus 1888 [telegram] | --- | Volledige tekst | --- |
| 525/667
15 augustus 1888 | Milliet, Daumier, Monet, Guy de Maupassant, Flaubert, Balzac, Zola, Russell, Gauguin | Als ik dat geloofde, zou ik een fameuze dwaas zijn - nu ben ik wel dwaas, maar niet fameus; maar zie je, ik heb voor die roem niet voldoende ambitie om de lont in het kruit te steken. | Portret van Joseph Roulin: F 432, JH 1522; Portret van Joseph Roulin: F 433, JH 1524; Zandschepen op de Rhône: F 1462, JH 1556 |
| 526/670
ca. 21 augustus 1888 | Tasset, Koning | Ik ben aan het schilderen met het enthousiasme van een Marseillaan die bouillabaisse zit te eten, wat je niet zal verwonderen, wanneer het gaat om het schilderen van grote zonnebloemen. | Steenkoolschuiten: F 437, JH 1570; Kolenschuiten: F 438, JH 1571; Distels: F 447, JH 1550; Distels: F 447a, JH 1551; Drie zonnebloemen in een vaas: F 453, JH 1559; Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vijf zonnebloemen in een vaas: F 459, JH 1560; Zandschepen op de Rhône: F 1462, JH 1556 |
| 527/672
ca. 27 augustus 1888 | Tasset, Gérôme, Manet, Hôtel Drouot, Jeannin | Wat jammer dat schilderen zoveel kost.
Enfin, het valt te vrezen dat de schilders zullen verslappen, zodra de nieuwe schilderkunst gewaardeerd gaat worden. | Stilleven met kweeperen en citroenen: F 383, JH 1339; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; Vijf zonnebloemen in een vaas: F 459, JH 1560 |
| 528/673
ca. 27 augustus 1888 | Manet, Hôtel Drouot, Jeannin, ‘La Grande Jatte’ van Seurat, Signac, Anquetin, Gauguin, Bouvard et Pécuchet, A vau l’eau, Au bonheur des dames, Bel ami, MacKnight, Borinage | De schilderkunst zoals ze nu is, belooft subtieler te worden - meer muziek en minder beeldhouwkunst - enfin ze belooft kleur. | Stilleven met kweeperen en citroenen: F 383, JH 1339; De boer, portret van Patience Escalier: F 444, JH 1563; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667 |
| 529/675
ca. 29 augustus 1888 | Russell, Luxembourg | ..... soms voel ik me niet opgewassen tegen de huidige omstandigheden en je zou èn wijzer èn rijker èn jonger moeten zijn om te overwinnen. Gelukkig voor mij stel ik helemaal geen prijs op een overwinning, en schilderen is voor mij slechts een middel om het leven aan te kunnen. | De boer, portret van Patience Escalier: F 444, JH 1563; Een paar oude schoenen: F 461, JH 1569 |
| 530/676
1 september 1888 | Gauguin, Bing, Balzac, Daumier, Lemud, Daudet's L'Immortel, Gustave Aimard, Tartarin | Nu laat ik een plan voor een schilderij vaak varen vanwege de verf die het ons kost. | --- |
| 531/677
3 september 1888 | Vingtistes, Dante, Delacroix, ‘La Barque du Christ’, L’Immortel van Daudet, Védrine, Tartarin, Candide, Ary Scheffer, MacKnight, Daumier, De Groux, ‘Le Bénédicité’, Reid | Hoop uitdrukken door middel van een ster. Iemands hartstocht door middel van de stralen van de zon. | Portret van Alexander Reid: F 343, JH 1250; De oogst: F 412, JH 1440; Vissersboten op zee: F 417, JH 1453; Tuin met treurboom: F 428, JH 1499; Mousmé in rieten leunstoel, halffiguur: F 431, JH 1519; De boer, portret van Patience Escalier: F 444, JH 1563; De dichter, portret van Eugène Boch: F 462, JH 1574; Vissersboten in Saintes-Maries-de-la-Mer: F 1430b, JH 1541 |
| 532/678
3 september 1888 | Boch, Tasset, Gauguin, Bernard, Bordighera, De Goncourt | Wat zou ik me graag zo inrichten dat ik een eigen thuis had! | De dichter, portret van Eugène Boch: F 462, JH 1574 |
| 533/679
8 september 1888 | Gauguin, Bernard, Bing, Pissarro, Mantz, Hokusaï, Tasset, Milliet | Dikwijls lijkt me de nacht veel levendiger en kleurrijker dan de dag. | De aardappeleters: F 82, JH 764; De zaaier: F 422, JH 1470; Mousmé in rieten leunstoel, halffiguur: F 431, JH 1519; De boer, portret van Patience Escalier: F 444, JH 1563; De dichter, portret van Eugène Boch: F 462, JH 1574; Het nachtcafé: F 463, JH 1575; Het nachtcafé: F 1463, JH 1576 |
|
534/680
9 september 1888 | Gauguin, Daumier, Delacroix, Tersteeg, Sisley, Tanguy | In mijn schilderij het Nachtcafé heb ik geprobeerd tot uitdrukking te brengen dat het café een plaats is waar je jezelf kunt slopen, gek kunt worden, misdaden kunt begaan. Enfin, ik heb geprobeerd met de contrasten van zachtroze en bloed- en wijnrood, van zacht Louis XV-groen en veronees groen in contrast met het geel-groen en het harde blauw-groen, dat alles in een atmosfeer van een helse oven in een bleke zwavelkleur, als het ware de duistere krachten van een kroeg tot uitdrukking te brengen. | Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; Het nachtcafé: F 463, JH 1575; Het nachtcafé: F 1463, JH 1576 |
| 535/684
ca. 12 september 1888 | Gauguin, Durand Ruel, Monet, Laval, Tasset, Bernard, Dostojevski | Maar als Gauguin kwam en het een beetje bekend werd dat wij hier wonen en kunstenaars helpen om te kunnen leven en werken, dan lijkt het mij nog altijd niet onmogelijk dat het Zuiden zowel voor jou als voor mij in zekere zin een tweede vaderland wordt. | De zaaier: F 422, JH 1470; Het nachtcafé: F 463, JH 1575; Rotsige heuvel met boom: F 466, JH 1489; De oude molen: F 550, JH 1577 |
| 536/683
ca. 11 september 1888 | Gauguin, Frans Hals, Rembrandt | Volledige tekst | --- |
| 537/685
ca. 16 september 1888 | Figaro, Auteuil | De kwestie van het ter plaatse en ‘s nachts schilderen van nachttaferelen of nachteffecten interesseert me enorm. Deze week heb ik absoluut niets gedaan dan schilderen en slapen en eten. | Tuin met treurboom: F 428, JH 1499; Café-terras aan het Place du Forum: F 467, JH 1580; Plantsoen met bolvormige struik en treurboom: F 468, JH 1578; Zelfportret: F 476, JH 1581 |
| 538/686
ca. 17 september 1888 | Maurin, Bosboom, Millet, Daumier, Zola, Delacroix, Afrika, Bernard, Gauguin, Laval, Goupil, Milliet | Als wat je doet, uitzicht biedt op de oneindigheid, als je ziet dat het werk zijn bestaansreden heeft en na de dood voortbestaat, dan werk je met meer innerlijke rust.
Jij bent goed voor de schilders en weet wel, hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik voel dat er in wezen niets kunstzinnigers bestaat dan van mensen te houden. | Een laan in het park: F 470, JH 1582 |
| 538a/686 (ingesloten bij brief 538)
ca. 17 september 1888 | Gauguin, Bernard, Tanguy, Segatori | Als samenleven voordelen op zou leveren, dan is er niets op tegen om, zo mogelijk, bij tijd en wijle iets van hem [Gauguin] te kopen. Maar met hem geen contract, hij is te onberekenbaar. | Een laan in het park: F 470, JH 1582 |
| 539/687
ca. 17 september 1888 | Vermeer van Delft, Boch, Mourier, Manet, Boccaccio, Bernard, Gauguin, Dante, Petrarca, Giotto, Botticelli, Tartarin, Daumier, Venus van Arles, Monet, Antibes, Revue Indépendante, Milliet, Seurat, Delacroix, Monticelli, Wagner, Tanguy, Signac, Cormon | Ik denk altijd dat de dichtkunst afschuwelijker is dan de schilderkunst, hoewel de schilderkunst vuiler is en uiteindelijk vervelender. | Zandschuiten: F 449, JH 1558; Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; De dichter, portret van Eugène Boch: F 462, JH 1574; Het nachtcafé: F 463, JH 1575; Café-terras aan het Place du Forum: F 467, JH 1580; Plantsoen met bolvormige struik en treurboom: F 468, JH 1578; Een laan in het park: F 470, JH 1582; Een laan in het plantsoen met treurboom: F 471, JH 1613; Zelfportret: F 476, JH 1581; De oude molen: F 550, JH 1577 |
| 540/689
ca. 22 september 1888 | Milliet, Russell, Bing over Japan, Madame Chrysanthéme, Germinie Lacerteux, Maurin, Tanguy | Ik heb voor de tweede keer een studie van een Christus met de engel in de Hof van olijven.
Enfin, onze eigen toekomst, daar weten we al met al niets van, maar we voelen toch dat het impressionisme zal voortbestaan. | Zelfportret: F 476, JH 1581 |
| 541/692
ca. 27 september 1888 | Dante, Petrarca, Boccaccio, Milliet, Seurat, Signac, Gauguin, Guillaumin, Monticelli, Laval, Vignon | Voor het werk heb ik op dit moment een helderheid of een liefdesblindheid. Want deze kleurenentourage is voor mij helemaal nieuw en brengt me in de grootst mogelijke verrukking. | Tuin met treurboom: F 428, JH 1499; Plantsoen met bolvormige struik en treurboom: F 468, JH 1578; Geploegde akkers ('De voren`): F 574, JH 1586; Bolvormige struik in het plantsoen: F 1465, JH 1583 |
| 541a/691
ca. 26 september 1888 | Milliet, Ziem, L'abbé Constantin van Georges Ohnet, Bel Ami van Guy de Maupassant, Tanguy, Delacroix | Zolang de herfst duurt, zal ik niet genoeg handen, doek en verf hebben om al het moois wat ik zie, te schilderen. | De minnaar, portret van Paul-Eugène Milliet: F 473, JH 1588; Geploegde akkers ('De voren`): F 574, JH 1586 |
| 542/690
24 september 1888 | Hokusaï, Daumier, Delacroix, Géricault, Millet, Lerat, Durand-Ruel, Wagner, Bismarck, Jacquemart, Meissonier, Tolstoi, George Eliot, Bing, Rubens, Veronese, Levy, Jordaens, Monticelli, Velasquez, Gauguin, Madame de Lareby Laroquette | Maar waar ik zeker van ben, dat is dat ik vorderingen maak, als ik hier blijf. En om een schilderij te maken dat echt van het Zuiden is, is een zekere handigheid niet voldoende. Het is het langdurig waarnemen van de dingen dat leidt tot rijpheid en een dieper begrip. | --- |
| 543/695
28 september 1888 | Zola (L'Assommoir), Flaubert (Bouvard et Pécuchet), Gauguin, Bernard, Maurin, Tolstoi (Ma religion), Milliet | Dat neemt niet weg dat ik enorme behoefte heb aan - zal ik het woord maar uitspreken - aan religie, dus ga ik ‘s nachts naar buiten om de sterren te schilderen ..... | Het gele huis (`De straat'): F 464, JH 1589; De sterrennacht: F 474, JH 1592; Geploegde akkers ('De voren`): F 574, JH 1586; Het gele huis: F 1413, JH 1591; Het gele huis: F 1453, JH 1590; De sterrennacht: F 1515, JH 1593 |
| 544/698
3 oktober 1888 | Gauguin, Laval, Monet, Bernard, Thomas, Corot, Daumier, Tanguy, Goupil | Na de voortdurende inspanningen die jij en ik ons tot nu toe hebben getroost, begint het zich aan de horizon af te tekenen: de Hoop. | De groene wijngaard: F 475, JH 1595 |
| 545/701
7 oktober 1888 | Gauguin, Bernard, Manet, Millet, Diaz, Freret | Gisteren heb ik een zonsondergang geschilderd. | Plantsoen met bolvormige struik en treurboom: F 468, JH 1578; De sterrennacht: F 474, JH 1592; De groene wijngaard: F 475, JH 1595; Zelfportret: F 476, JH 1581; Geploegde akkers ('De voren`): F 574, JH 1586 |
| 546/703
8 oktober 1888 | Tasset, Bague, Corot, Mauve, Mesdag, Maris, Reid, Monticelli, Gauguin, Méryon, Moe | Ik heb die dagen voornamelijk geleefd van 23 koppen koffie met brood, die ik nog moet betalen. | De witte boomgaard: F 403, JH 1378; De oogst: F 412, JH 1440; Plantsoen met bolvormige struik en treurboom: F 468, JH 1578; De sterrennacht: F 474, JH 1592; De groene wijngaard: F 475, JH 1595; Moeder Van Gogh, naar een foto: F 477, JH 1600; Geploegde akkers ('De voren`): F 574, JH 1586 |
| 547/704
8 oktober 1888 | Gauguin, Bague, Tripp, Mauve, Tasset | Het werk heeft me in zijn greep en ik weet zeker dat ik er niets op verlies als ik zo door kan gaan. Deze grote doeken zijn allemaal goed. Maar ze zijn ook erg afmattend. | Plantsoen met bolvormige struik en treurboom: F 468, JH 1578; De sterrennacht: F 474, JH 1592; De groene wijngaard: F 475, JH 1595; Geploegde akkers ('De voren`): F 574, JH 1586 |
| 548/705
9 oktober 1888 | Bague, Mauve, Mesdag, Bernard | Ik werk aan een portret van Moe, want ik ergerde me te veel aan de zwarte foto. | De witte boomgaard: F 403, JH 1378; De oogst: F 412, JH 1440; Het gele huis (`De straat'): F 464, JH 1589; Moeder Van Gogh, naar een foto: F 477, JH 1600; Bordeelscène: F 478, JH 1599; Bloeiende boomgaard: F 511, JH 1386; Het gele huis: F 1413, JH 1591 |
| 549/706
10 oktober 1888 | Gauguin, Bretagne, Pangloss, Bernard, Laval | Ja, het doet goed om thuis te komen en dat levert ideeën op voor het werk. | Wandelaar met krant in het plantsoen: F 566, JH 1585 |
| 550/707
10 oktober 1888 | Thomas, Les Frères Zemganno van De Goncourts, Bernard, Marseille, Canebière, Monticelli, Garibaldi | Maar sta ik erop dat mijn werk vlot? Neen, duizend maal neen. | --- |
| 551/751
ca. 22 oktober 1888 | Seurat, ‘ La Grande Jatte’, Les Frères Zemganno van De Goncourts | Ik moet eerst proberen Gauguin beter te leren kennen; met hem zit je in ieder geval goed. | Een laan in het plantsoen: F 472, JH 1598 |
| 552/708
13 oktober 1888 | Tartarin, Monticelli, Monet, Bosboom | Volledige tekst | Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; Het nachtcafé: F 463, JH 1575; Het gele huis (`De straat'): F 464, JH 1589; Plantsoen met bolvormige struik en treurboom: F 468, JH 1578; Een laan in het park: F 470, JH 1582; De sterrennacht: F 474, JH 1592; De groene wijngaard: F 475, JH 1595; De diligence naar Tarascon: F 478a, JH 1605; De tuin van de dichter: F 479, JH 1601; De spoorwegbrug over de Avenue Montmajour: F 480, JH 1603; De brug van Trinquetaille: F 481, JH 1604; Wandelaar met krant in het plantsoen: F 566, JH 1585; Geploegde akkers ('De voren`): F 574, JH 1586 |
| 553/709
14 oktober 1888 | Bernard, Moret, Laval, Gauguin, Seurat, 'Les Félibres', Clovis Hugues, Mistral, Monticelli | Volledige tekst | --- |
| 554/710
16 oktober 1888 | Japanse prenten | ..... ik had een nieuw idee in mijn hoofd en ziehier de schets. ..... Deze keer is het gewoon mijn slaapkamer. ..... Het forse van de meubels moet ook onverstoorbare rust uitdrukken. ..... Dit om wraak te nemen op de gedwongen rust die ik moest nemen. | Het nachtcafé: F 463, JH 1575; De diligence naar Tarascon: F 478a, JH 1605; De slaapkamer: F 482, JH 1608 |
| 555/712
17 oktober 1888 | Pissarro, Breitner, Rappard, Tersteeg, Bing, Russell, Seurat, Afrika, Sicilië, Césarine van Richepin, La glu, Guy de Maupassant, Eugénie Grandet van Balzac | Ik zou niets, helemaal niets uitrichten zonder jou ..... | Stilleven met boeken, Roman Parijsiens: F 359, JH 1332; De slaapkamer: F 482, JH 1608 |
| 556/714
ca. 21 oktober 1888 | Hugo van der Goes, Emile Wauter, Delaroche, Delort, Delacroix, Meissonier, Thomas, Tartarin | Enfin, zelfs dan geloof ik niet dat mijn waanzin vervolgingswaanzin zou zijn, want in een toestand van overspannenheid zijn mijn gedachten veeleer vervuld van eeuwigheid en het eeuwige leven.
Ik vind het afschuwelijk dat ik weer om geld moet vragen, maar ik kan er niets aan doen en daar komt bij dat ik weer uitgeput ben. Toch geloof ik dat het werk waar ik meer geld aan besteed, op een dag goedkoper zal blijken te zijn dan het vroegere. | Cypressenlaan met paartje: F 485, JH 1615 |
| 557/717
24 oktober 1888 | Gauguin |
Ik kan er niets aan doen dat mijn schilderijen niet worden verkocht.
Ik geloof dat er een dag zal komen dat ook ik zal verkopen, maar ten opzichte van jou heb ik zo’n achterstand en ik geef maar uit zonder iets te verdienen. Dat gevoel stemt me soms verdrietig. | --- |
| 558/720
28 oktober 1888 | Gauguin | Als het trouwens goed is wat ik maak, dan verliezen we er in geld niets op, want dan zou het, net als wijn die je in de kelder hebt, rustig rijpen. | Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; De slaapkamer: F 482, JH 1608; De zaaier: F 494, JH 1617 |
| 558a/727
ca. 25 november 1888 | Gauguin, Rembrandt, De Haan, Silvestre, Delacroix, Grammaire des arts du dessin, Ch. Blanc, Bernard, Isaäcson. Monticelli | Het weer is hier koud, maar je ziet niettemin heel mooie dingen. Gisteravond bij voorbeeld een buitengewoon mooie zonsondergang in mysterieus bleek citroengeel, daarentegen pruisisch-blauwe cipressen, bomen met dorre bladeren in alle gebroken tinten. | De zaaier met ondergaande zon: F 450, JH 1627 |
| 558b/719
28 oktober 1888 | Gauguin, Bernard, Milliet, Daumier | Nu is het erg onwaarschijnlijk dat ik de kuststreek verlaat: het kleine gele huis hier in Arles zal blijven wat het is, een tussenstation tussen Afrika & de tropen en de mensen uit het Noorden. | De zaaier: F 494, JH 1617; De oude taxus: F 573, JH 1659 |
| 559/722
ca. 6 november 1888 | Gauguin, De Haan, Bretagne, Arlésienne, Martinique, Isaäcson, Java | Maar zondag, als je toen bij ons was geweest, toen hebben we een rode wijngaard gezien, helemaal rood als rode wijn. In de verte werd het geel en verder een groene lucht met een zon, stukken grond, na de regen violet en fonkelend geel hier en daar waar de ondergaande zon weerkaatste. | Les Alyscamps, de herfst: F 486, JH 1620; Les Alyscamps, de herfst: F 487, JH 1621; L'Arlésienne, portret van Madame Ginoux: F 489, JH 1625; De rode wijngaard: F 495, JH 1626 |
| 560/728
ca. 4 december 1888 | Nuenen, Bernard, Chatrian, Mme Thérèse, L'ami Fritz, Histoire d'un sous-maître, Gauguin, Vingtistes | Maar ik heb portretten gemaakt van een heel gezin . . . .
Als wij ons staande kunnen houden in de strijd, zal voor ons eens de overwinningsdag aanbreken, ook al zullen wij dan niet behoren tot de mensen over wie gesproken wordt. | Portret van Joseph Roulin: F 433, JH 1524; Portret van Joseph Roulin: F 434, JH 1647; Portret van Marcelle Roulin: F 441a, JH 1640; De zaaier met ondergaande zon: F 450, JH 1627; Portret van Armand Roulin: F 492, JH 1642; Portret van Armand Roulin: F 493, JH 1643; De zaaier: F 494, JH 1617; Herinnering aan de tuin in Etten: F 496, JH 1630; Portret van augustusine Roulin: F 503, JH 1646; Portret van Camille Roulin: F 537, JH 1644; Portret van Camille Roulin: F 538, JH 1645 |
| 561/723
ca. 12 november 1888 | E. Dujardin, Revue Indépendante, Tanguy, Thomas, Martin, Monticelli, Millet, Madame Chrysanthème, Gauguin, Bernard | Volledige tekst | Bordeelscène: F 478, JH 1599; De rode wijngaard: F 495, JH 1626 |
| 562/724
ca. 16 november 1888 | Jet Mauve, Laval, Bernard, Luce, Gauguin, Lecture Française, Tasset, De Haan, Isaäcson | Het [Gauguin] is een heel groot kunstenaar en een zeer voortreffelijke vriend. | Bloeiende perzikbomen, Souvenir de Mauve: F 394, JH 1379; Herinnering aan de tuin in Etten: F 496, JH 1630; Een romanleester: F 497, JH 1632 |
| 563/726
ca. 23 november 1888 | Gauguin, Goupil, Boussod, Boch, Guillaumin, Jet Mauve, Monet | Ik zal ofwel nooit bij de Goupils binnenkomen, wat meer dan waarschijnlijk is, ofwel ik doe recht op de man af, wat vrijwel onmogelijk is. | Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; De stoel van Van Gogh: F 498, JH 1635; De stoel van Gauguin: F 499, JH 1636 |
| 564/730
Second half december, 1888 | Bruyas, Delacroix, Ricard, Courbet, Cabanel, Couture, Verdier, Tasset, Giotto, Paulus Potter, Botticelli, Rousseau, Rembrandt, Fromentin, De Haan, Isaäcson, Degas, Montpellier | Gauguin en ik praten veel over Delacrois, Rembrandt, &c. De discussies zijn uiterst geladen, soms hebben we na afloop een hoofd dat zo leeg is als een elektrische batterij na de ontlading. | --- |
| 565/731
23 december 1888 | --- | Ik geloof dat Gauguin een beetje teleurgesteld is in de goede stad Arles, in het gele huisje waarin wij werken en vooral in mij. | --- |
| 566/734
4 januari 1889 | Gauguin, Roulin, Andries Bonger, Moe, Schuffenecker | Waarde broer, ik betreur het zo van je reis, ik wou dat je dat bespaard was gebleven, want al met al is me niets ergs overkomen en was er geen reden om zoveel moeite te doen. | --- |
| 567/733
2 januari 1889 | Rey, Gauguin, Bonger | Laten we het nu over onze vriend Gauguin hebben. Heb ik hem afgeschrikt? | --- |
| 568/735
7 januari 1889 | Rey, Bruyas, Delacroix, Montpellier, Gauguin, Voltaire, Bonger, De Haan, Isaäcson, Moe, Wil, Jet Mauve | Wat vind ik het jammer dat jij voor zo’n kleinigheid zoveel moeite hebt gedaan. Vergeef het mij, die er al met al waarschijnlijk de eerste oorzaak van was. | Portret van dokter Félix Rey: F 500, JH 1659 |
| 569/737
7 januari 1889 | Moe, Wil, Roulin, Rey, Delacroix, Puvis de Chavannes, ‘Anatomische les’ van Rembrandt, François Buffa & fils, Bonger | Ik verzeker je dat die paar dagen in het hospitaal zeer interessant waren en van de zieken leer je wellicht te leven. | Portret van dokter Félix Rey: F 500, JH 1659 |
| 570/738
9 januari 1889 | Gauguin, Rey, Bruyas, Monticelli, Silvestre, Degas, Rivet, Breda, De Haan, Isaäcson, Roulin | Ik kreeg net te horen dat de eigenaar van mijn huis hier tijdens mijn afwezigheid een contract gesloten zou hebben met een kerel die een tabakswinkel heeft, met de bedoeling mij eruit te zetten en het huis te geven aan die tabaksverkoper. Daar maak ik me nauwelijks ongerust over, want ik ben niet van plan om om op bijna schandelijke wijze uit dit huis te laten zetten ..... | Zelfportret: F 476, JH 1581 |
| 571/740
17 januari 1889 | Roulin, Rey, Gauguin, Rivet, Rembrandt, De Haan, Isaäcson, prerafaëlieten, Tarascon, Tartarin, Numa Roumestan, Daudet, Bonaparte, Egypte, Denemarken, Martinique, Laval | ..... mijn schilderijen hebben geen waarde, ook al kosten ze mij buitengewoon veel, soms wellicht zelfs bloed en verstand. | Stilleven met twee zonnebloemen: F 375, JH 1329; Stilleven met twee zonnebloemen: F 376, JH 1331; Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; Zelfportret: F 476, JH 1581; De diligence naar Tarascon: F 478a, JH 1605; De stoel van Van Gogh: F 498, JH 1635; De stoel van Gauguin: F 499, JH 1636; Portret van dokter Félix Rey: F 500, JH 1659; Zelfportret: F 501, JH 1634; Zelfportret: F 525, JH 1665; Zelfportret met verbonden oor: F 529, JH 1658; Stilleven met uien: F 604, JH 1656 |
| 572/742
19 januari 1889 | Rey, Andries Bonger, Jo Bonger, Guillaumin, Bernard, Algiers, Milliet, Roulin, Socrates, Michelet, Chatrian, Gauguin, Schuffenecker | Wat zou ik er niet voor over hebben gehad om hier één dag met jou door te brengen en je het werk waar ik aan bezig ben en het huis &c. &c. te laten zien. | --- |
| 573/744
22 of 23 januari 1889 | Monticelli, Roulin, Gauguin, Moe, Jeannin, Quost, Madame Ginoux | Je weet dat Jeannin de pioen heeft, Quost de stokroos, maar ik, ik heb een beetje de zonnebloem. | Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; De slaapkamer: F 482, JH 1608; L'Arlésienne, portret van Madame Ginoux: F 489, JH 1625; Blauwe handschoenen en mandje met sinaasappels en citroenen: F 502, JH 1664; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 508, JH 1671 |
| 574/747
28 januari 1889 | Gauguin, Monticelli, Bruyas, Faure, Pangloss, Folies Arlésiennes, ‘Les Félibres’, Delacroix, Berlioz, Wagner | Die goede Gauguin en ik begrijpen elkaar in het diepst van ons hart en als wij een beetje gek zijn, nou ja ..... | De witte boomgaard: F 403, JH 1378; De oogst: F 412, JH 1440; Vijftien zonnebloemen in een vaas: F 454, JH 1562; Vaas met twaalf zonnebloemen: F 455, JH 1668; Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 506, JH 1670; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 508, JH 1671 |
| 575/748
30 januari 1889 | Roulin, Gauguin, Rochefort, Boulanger, Cabanel, Bouguereau, De Haan, Isaäcson | Iedereen hier is goed voor mij, de buren &c., goed en vriendelijk, zoals in je vaderland. | Vijftien zonnebloemen in een vaas: F 454, JH 1562; Vaas met twaalf zonnebloemen: F 455, JH 1668; Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 505, JH 1669; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 506, JH 1670; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 508, JH 1671 |
| 576/749
3 februari 1889 | Madame Roulin, Mireille van Mistral, Rey, rue Lepic, rue Rodier, Ricord, Raspail | ..... tegen de mensen van hier die me vragen naar mijn gezondheid, zeg ik altijd dat ik er met hen om me heen langzamerhand aan dood zal gaan en dat mijn ziekte daarna over zal zijn. | De witte boomgaard: F 403, JH 1378; De oogst: F 412, JH 1440; De zaaier: F 422, JH 1470; Mousmé in rieten leunstoel, halffiguur: F 431, JH 1519; Vijftien zonnebloemen in een vaas: F 454, JH 1562; Vaas met twaalf zonnebloemen: F 455, JH 1668; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 505, JH 1669; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 506, JH 1670; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 508, JH 1671 |
| 577/751
ca. 17 februari 1889 | Rey, Aix, Arabië, Afrika, De Haan, Isaäcson, Antibes, Nice, Menton, Moe | Begrijp goed dat je niet te bezorgd moet zijn om mij en je niet te ongerust moet maken. Het moet waarschijnlijk zijn beloop hebben en met voorzorgsmaatregelen kunnen wij toch niet veel veranderen aan ons lot. | --- |
| 578/752
ca. 22 februari 1889 | Mme Roulin, Mourier, Gauguin, Koning, Bernard, Salles, Rivet | Goed, al met al zijn er zoveel schilders die op de een of andere manier getikt zijn dat ik me er langzamerhand wel bij neer zal leggen. | La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 505, JH 1669; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 506, JH 1670; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 507, JH 1672; La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 508, JH 1671 |
| 579/754
19 maart 1889 | Tardieu, Signac, Rey, Bonger | Maar nu zit ik al weer dagen lang achter slot & grendel onder bewaking in de dolcel opgesloten, zonder dat mijn schuld bewezen is of zelfs bewijsbaar zou zijn.
Ik verhul niet dat ik liever dood was gegaan dan zoveel problemen te veroorzaken en te ondergaan. | --- |
| 580/755
ca. 22 maart 1889 | Salles, Signac, Roulin | Voor zover ik kan beoordelen, ben ik niet echt gek. Je zult zien dat de doeken die ik tussendoor heb gemaakt, kalm zijn en niet slechter dan andere. Het werk mis is eerder dan dat ik er moe van word. | --- |
| 581/756
24 maart 1889 | Signac, Jules Dupré, Ceux de la Glèbe van Camille Lemonnier, Rey, Rochefort, Hugo, Quinet, Degas | Als gevangenschap of het gekkenhuis mijn lot is, waarom ook niet? | Stilleven met bokkingen: F 203, JH 1123; Stilleven met bokkingen: F 283, JH 1120; Bord met twee bokkingen: F 510, JH 1661 |
| 582/757
29 maart 1889 | Salles, De negerhut van oom Tom van Beecher Stowe, Dickens, Germinie Lacerteux, Koning, Mauve, Lecomte, Salammbô van Flaubert, Thomas | Wat waren die afgelopen drie maanden toch merkwaardig! Nu eens onnoemelijke innerlijke angsten, dan weer momenten dat de sluier van de tijd en van de onvermijdelijkheid der dingen heel even weg leek te zijn. | La Berceuse, portret van Madame Roulin: F 504, JH 1655 |
| 583/758
ca. 5 april 1889 | Tasset, Le Fifre, Forain, Roulin, Salles, Rey, Figaro, Monet, Kerstvertellingen van Dickens, Carlyle | Enfin, waarde broer, ik denk dat ik spoedig niet meer ziek genoeg zal zijn om opgenomen te blijven. Anders begin ik eraan te wennen en als ik voorgoed in een gasthuis moest blijven, zou ik me erbij neerleggen en ik denk dat ik er ook motieven zou kunnen vinden om te schilderen.
Luister, ik heb het recht niet om over wat dan ook in Arles te klagen, als ik denk aan sommige mensen die ik heb leren kennen en die ik nooit zal kunnen vergeten. | La Crau met bloeiende perzikbomen: F 514, JH 1681 |
| 584/762
ca. 13 april 1889 | Tasset, Rey, Signac | Nogmaals hopend dat alles rond het huwelijk naar genoegen is verlopen, wens ik jou & je vrouw van harte geluk. | La Crau met bloeiende perzikbomen: F 514, JH 1681; Bloeiende boomgaarden, gezicht op Arles: F 515, JH 1683 |
| 585/763
ca. 21 april 1889 | Salles, Rey | Wat me enigszins troost, is dat ik krankzinnigheid als een gewone ziekte begin te beschouwen en het als zodanig aanvaard, terwijl ik tijdens de aanvallen zelf dacht dat alles wat ik me inbeeldde, werkelijkheid was.
Ik druk je in gedachten stevig de hand. Ik weet niet of ik je heel, heel vaak zal schrijven, want niet al mijn dagen zijn helder genoeg om een beetje logisch te schrijven. Al jouw goedheid voor mij vind ik vandaag groter dan ooit. Ik kan je niet zeggen hoe ik het voel, maar ik verzeker je dat die goedheid van het goede soort is geweest en ook al zie je er de resultaten niet van, waarde broer, trek het je niet aan, jouw goedheid is blijvend. | --- |
| 586/765
24 april 1889 | Salles, Rey | Ik verzeker je dat ik veel kalmer ben sinds ik besef dat jij voorgoed een levensgezellin hebt. Denk vooral niet dat ik ongelukkig ben. | --- |
| 587/766
ca. 25-28 april 1889 | Salles, Rey, Renan, Delacroix, Wil | Ah, mijn waarde Theo, als je de olijfbomen in deze tijd toch eens zou kunnen zien... De oud-zilveren & groenig zilveren bladeren tegen het blauw. En de oranjeachtige, bewerkte grond. Dat is heel iets anders dan ze in het Noorden denken - het is zo fijn, zo verfijnd! | --- |
| 588/767
30 april 1889 | Delacroix, Monticelli, Corot, Millet, Pangloss, Bouvard, Pécuchet, Bruyas, Puvis de Chavannes, 'Daniel', Courbet, Cabanel, Victor Giraud, Richepin, Salles, Bernard, Gauguin | Als ik jouw vriendschap niet had, zouden ze me zonder wroeging de weg van de zelfmoord opsturen en hoe laf ik ook ben, uiteindelijk zou het met mij die kant op gaan. | Vijftien zonnebloemen in een vaas: F 454, JH 1562; Vaas met twaalf zonnebloemen: F 455, JH 1668; Twaalf zonnebloemen in een vaas: F 456, JH 1561; Vaas met vijftien zonnebloemen: F 458, JH 1667; De dichter, portret van Eugène Boch: F 462, JH 1574; Het nachtcafé: F 463, JH 1575; De groene wijngaard: F 475, JH 1595; De tuin van de dichter: F 479, JH 1601; De slaapkamer: F 482, JH 1608; Les Alyscamps, de herfst: F 486, JH 1620; Les Alyscamps, de herfst: F 487, JH 1621; De rode wijngaard: F 495, JH 1626; De oude taxus: F 573, JH 1618; Geploegde akkers ('De voren`): F 574, JH 1586 |
| 589/770
2 mei 1889 | Gauguin, Lemonnier, Salles, Monet | Want denk er wel aan, doorgaan met geld uitgeven voor het schilderen, terwijl het zover zou kunnen komen dat wij huishoudgeld tekort komen, dat is afschuwelijk en je weet heel goed dat de kans van slagen vreselijk klein is. | Plantsoen met bolvormige struik en treurboom: F 468, JH 1578; Laan met bloeiende kastanjebomen: F 517, JH 1689 |
| 590/771
3 mei 1889 | Salles, Puvis, Delacroix, Pangloss, Tanguy, Millet, Mathey, Besnard, Zorn, Carolus Duran, Monet, Breton, Israëls, Whistler, Leys, Daubigny, Quost, Jeannin, Monorobu, Meissonier, Balzac, Gauguin, Signac | Soms heb ik er spijt van dat ik me niet gewoon gehouden heb aan het Hollandse palet met de grijze tonen en domweg landschappen op Montmartre heb geschilderd. | Een tuin op Place Lamartine (Treurboom in het gras): F 1468, JH 1498 |
(Vertaald door Inge Engelbarts)
Terug naar de pagina Alle brieven
Terug naar de homepage van de Van Gogh Galerij